Opis projekta
Tunel “Sozina” sa prilaznim saobraćajnicama je složeni infrastrukturni putni objekat, koji je projektovan i izgrađen prema najsavremenijim tehničkim i saobraćajnim bezbjedonosnim standardima.
Struktura ugrađene opreme tunela “Sozina” i prilaznih saobraćajnica sadrži elektroinstalacije i TS opremu, mašinsko – ventilacionu opremu, hidro i protivpožarne instalacije, saobraćajnu opremu i upravljkački monitoring sistem.
Ugrađena je oprema visokog kvaliteta i tehnologije i u skladu je sa preporukama i uslovima propisanim direktivama EU za tunele slične dužine i saobraćajno – tehničkih karakteristika.
Monitoring sistem i sistem upravljanja i vođenja saobraćaja organizovan je iz Komandng centra i funkcioniše na kompletnom potezu od raskrsnice Virpazar do raskrsnice Sutomore. Sistem obuhvata kontrolu saobraćaja u cjelini, brojanje vozila sa kategorizacijom, kontrolu sistema naplate putarine, obavještenja vozačima o stanju na putu i vremenskim uslovima, mjerenja koncentracije zadimljenosti u tunelu i kompletan video nadzor tunela.
Primijenjeni tehnički standardi u građevinskim, saobraćajnim i elektro – energetskim segmentima projekta, a naročito u segment bezbijednosti saobraćaja u tunelu, zahtijevaju poseban režim održavanja, upravljanja i eksploatacije.
Projektovani uslovi održavanja i eksploatacije podrazumijevaju bezbjedan i visok nivo saobraćajnih usluga za korisnike puta, što, posebno za svaki tehnički dio projekta zahtijeva usko – stručnu kadrovsku specijalizovanost za: građevinski dio; elektrosistem; sistem ventilacije i protivpožarne zaštite; monitoring, kontrolu i bezbijednost saobraćaja i naplatu putarine. Rad je organizovan smjenski i neprekidno za svih 24 sata.
Objekat je u režimu saobraćaja sa naplatom putarine, tako da poseban segment eksploatacije čini sistem naplate, u skladu sa odgovarajućom odlukom Vlade.
Komandni centar
Monitoring sistem i sistem upravljanja i vođenja saobraćaja organizovan je iz Komandng centra i funkcioniše na kompletnom potezu od raskrsnice Virpazar do raskrsnice Sutomore. Sistem obuhvata kontrolu saobraćaja u cjelini, brojanje vozila sa kategorizacijom, kontrolu sistema naplate putarine, obavještenja vozačima o stanju na putu i vremenskim uslovima, mjerenja koncentracije zadimljenosti u tunelu i kompletan video nadzor tunela. Primijenjeni tehnički standardi u građevinskim, saobraćajnim i elektro – energetskim segmentima projekta, a naročito u segment bezbijednosti saobraćaja u tunelu, zahtijevaju poseban režim održavanja, upravljanja i eksploatacije.
Oprema u tunelu
Sistem za nadzor omogućava operatoru u Komandnom centru da prati stanje u tunelu i da komanduje radom instaliranih uredjaja.
Sistem ventilacije sastoji se od ventilatora na mlaz, koji su smješteni na svodu tunela, sa nominalnim potiskom od 900 N i 30 KW. Ovi ventilator se okreću u oba pravca. Tunel “Sozina” raspolaže sa ukupno 24 mlazna ventilatora: 11 pari ventilator se nalazi u tunelu kroz koji protiče saobraćaj, a preostala dva na ulazima u hidrotehnički tunel koji služi za evakuaciju.
Sistem osvjetljenja je instaliran tako sto se osvjetljenje u tunelu postavlja i podešava automatski.
Dešavanja u tunelu snimaju se 24 sata na dan digitalnim CCD kamerama u boji, otpornim na vremenske uticaje. Takođe, omogućeno je upravljanje kamerama, kontrola i reprodukcija snimka. Postoje 74 kamere i slika se uživo emituje na 20 monitora koji su smješteni u kontrolnoj sobi Komandnog centra. Svi zapisi sa kamera se snimaju na hard diskove i čuvaju se 60 dana.
Ukupno 73 kamere su povezane na DAI aplikaciju, tako da se svaka incidentna situacija detektuje, automatski prikazuje operateru u Komandnom centru i posebno arhivira. Pomoću ovog sistema vrši se automatska obrada detektovanih događaja u tunelu kao što su: zaustavljeno vozilo, spora vožnja, kretanje vozila u suprotnom smjeru ili prisustvo pješaka na kolovozu. Sistem fokusira kameru na mjesto događaja i vrši promjenu semafora u žuto trepćuće svjetlo. Po završetku događaja sistem se automatski vraća na prethodno stanje i semafor pokazuje trepćuće zeleno svjetlo.
Radio uredjaj mogućava sljedeće radio signale: signal za policiju, signal za vatrogasce, signal za hitnu pomoć, signal za ekipu za održavanje, signal FM radijskog programa i signal tri operatera mobilne telefonije.
Protivpožarna vrata sa žaluzinama, koje se otvaraju/zatvaraju pomoću elektro – motora i vode u hidrotehnički tunel koji služi za evakuaciju. Postoje devetoro vrata i nalaze se na udaljenosti od 400 m jedna od drugih.
Kabal za linearnu detekciju požara (Listec) detektuje mjesto požara sa odstupanjem manjim od 5 m. Kabal je postavljen po svodu tunela, mjeri temperaturu vazduha i na taj način detektuje požar.
Sistem SOS kabina u kojem su smješteni telefon za komunikaciju sa Komandnim centrom, dva protivpožarna aparata za gašenje prahom (6kg i 9kg), BONPET ampula i ručni javljač požara. U tunelu postoji 29 SOS kabina.
Hidrantska mreža se sastoji od 43 hidranta koji se napajaju vodom iz bazena za protivpožarnu vodu (zapremine 100 m³).
Senzori za mjerenje koncentracije CO i vidljivosti su postavljeni u glavnom tunelu i galerijama za evakuaciju.
Optički detektori dima raspoređeni su duž tunela i ima ih 39.
Sistem signalizacije sastoji se od: trodjelnih i jednodjelnih semafora, kao i promjenljivih saobraćajnih znakova. Na prilaznim saobraćajnicama montirani su elektronski paneli za obavještenja.
Mjere zaštite
Devet izlaza kroz koje se ulazi u pomoćni tunel koji služi za evakuaciju u slučaju opasnsti i prostire se paralelno čitavom dužinom glavnog tunela “Sozina”.
Obzirom na činjenicu da požar predstavlja dominantan rizik u tunelu, te da bi njegovim nastajanjem u većem obimu gotovo neizbježno nastala ogromna materijalna šteta, sa velikom mogućnošću ljudskih žrtava, u okviru Sektora za upravljanje i održavanje tunela Sozina, formirana je Služba za zaštitu od požara i obezbjeđenje objekata. Službu čine dvije cjeline, od čega je jedna obezbjeđenje na naplatnim rampama, sa četiri izvršioca, dok drugu cjelinu čine vatrogasci, sa ukupno četrnaest izvršilaca, koji su smještani u zgradi komandnog centra. Dežurstvo vatrogasaca – spasilaca je organizovano po smjenama, 24 sata dnevno, gdje u svakoj smjeni dežuraju po 3 vatrogasca -vozača – spasioca. Svi vatrogasci su prošli osnovnu obuku za gašenje požara, rad sa izolacionim-disajnim aparatima sa pretragom u zatvorenom prostoru i korišćenje hidrauličnog alata za spasavanje iz saobraćajnih udesa. Takođe, svi vatrogasci – spasioci su prošli specijalističku obuku za operativne operacije u vanrednim događajima u tunelima, sa gašenjem požara u tunelu, tako da se može reći da jedinica predstavlja profesionalnu vatrogasno – spasilačku jedinicu za gašenje požara i spasavanje u tunelu. Opemljeni su sa specijalnim vatrogasno – spasilačkim vozilom “ mercedes atego ” 1528, sa svom neophodnom pratećom opremom ( gašenje vodom, pjenom, prahom, hidrauličnim alatom, disajnim aparatima i sl.), uključujući uređaj za rad vozila u zadimljenim uslovima, kao i namjenskim vozilom Toyota hilux, koje je opremljeno sredstvima za gašenje manjih požara i sa disajnim izolacionim aparatima. Do lokacije požara koji bi nastao u tunelu, vatrogasno – spasilačko vozilo udaljeno je od 400 m do 4600 m, zavisno od mjesta nastanka požara. Vatrogasci su sa operaterom u komandnoj sobi u stalnom kontaktu putem radio veze, tako da je projektovano vrijeme izlaska na intervenciju u tunelu, zavisno od udaljenosti mjesta događaja od 4 do 8 minuta. Svakako moramo imati u vidu nepredviđene situacije koje se mogu dešavati prilikom incidenta (zakrčenje saobraćaja usled gužve, panike, polukružnog okretanja u tunelu i sl. ), tako da je nemoguće predvidjeti tačno verijeme stizanja vatrogasaca i početak njihove intervencije.
Svaki dio tunela, ukljucujuci i ulaze (portale) kao i raskrsnice u Virpazaru i Sutomoru, pokriven je video kamerama i snima se 24 sata. SOS Kabine 29 punktova u tunelu i 14 duž puta od Virpazara do ulaza u tunel “Sozina”. Ove kabine su telefonskom vezom povezane sa komandnim centrom i služe za poziv poziv u pomoć. U svakoj od njih postoje i aparati za gašenje požara.
9 proširenja za zaustavljanje, samo u slučajevima kvara vozila ili opasnosti.
Pokazuju smjer i udaljenost izlaza za slučaj opasnosti.
43 hidranta se nalaze u tunelu koji su opremljeni sredstvima za gašenje požara
Nalaze se ispred oba ulaza u tunel. Vozilima čija je visina iznad 4,7 m nije dozvoljen prolaz kroz tunel.
Prilazne saobraćajnice
Južna prilazna saobraćajnica
Dužina južne prilazne saobraćajnice iznosi 2.077 m, računajući od priključka na postojeći magistralni put E 752 u područje Sutomora (Haj Nehaj) do južnog portala tunela „Sozina”. Saobraćajnica je magistralni put širine 7,70 m (2 x 3,5 m + 2 x 0,35 m), jer nije na trasi autoputa za Bar. Na saobraćajnici su izgrađena dva objekta, tj, most „Vukazići” dužine 70 m i most „Đurmani” dužine 70 m.
Sjeverna prilazna saobraćajnica
Dužina sjeverne prilazne saobraćajnice iznosi 5.792 m računajaću od sjevernog portala tunela “Sozina” do priključka na postojeći magistralni put E65/E80, u području Virpazara. Poluautoput je dužine 5.122 m, dok je preostalih 670 m, koji nijesu na trasi autoputa, magistralni privremeni priključak širine 7,70 m. Na trasi autoputa je i tunel “Raš” dužine 665 m i vijadukt “Bistrica” dužine 196 m.
Tunel “Raš”
Tunel “Raš” se nalazi na sjevernoj prilaznoj saobraćajnici tunela “Sozina”. Ukupna dužina tunela iznosi 665,69 m, površina poprečnog profila je cca 55,06 m², visina slobodnog profila je 4,70 m, a visina tjemena je 6,70 m iznad kolovoza. Širina kolovoza tunelske cijevi je 7,70 m (dvije saobraćajne trake po 3,50 m i dvije ivične trake po 0,35 m). Sa obje strane kolovoza urađeni su i službeni prolazi širine 85 cm. Tunel se nalazi u uzdužnom nagibu od 1,5%. Isti se nalazi na nadmorskoj visini od 60 m.